Persepolis

Marjane Satrapi adlı İran Savaşı sırasında çocukluk dönemini geçiren bir kadının biyografisidir "Persepolis". Kitabın adını gördüğümde adının ne anlama geldiğini merak etmiştim o yüzden ilk önce Persepolis hakkında bir araştırma yapmak istedim. Büyük Larousse'de Persepolis şöyle anlatılmış; "İran'ın batısında üç bölgede ortaya çıkmış olan Pers halkının yaşadığı bölgelerden biri." Ansiklopedi'yi biraz daha karıştırdığımda Persepolis'in diğer adının Parsa olduğunu öğrendim. "Bu şehir milattan önce 331 yılınca Büyük İskender tarafından yağmalanarak yıkılmıştır. O zamandan beri de harabe haldedir."

Persepolis adlı kitapta Marjane adlı İranlı bir kadının 8 yaşından 25 yaşına kadar olan hayatı anlatılır. Marjane devrim karşıtı olan; modern ve laik bir ailenin çocuğudur. Anne ve babası "Yeşil Devrim" olarak da adlandırılan İran Devrimi'ne karşı olan insanlardır. Marjane'nin dedesi İran'ın bağımsızlaşmasında çok önemli olan bir insandır. Kitabın başında Marjane devrim ve olanlar hakkında bilgisizdir. Sınıflarında türban takma zorunluluğu getirildiğinde, kızlarla erkekler ayrı sınıflarda eğitim görmeye başladıklarında olanları çok anlamaz. Ancak sonrasında devrim hakkında bilgilenmeye başlar. Ve adeta küçük bir anarşiste dönüşür.

Marjane'in bu devrime karşı ve özgürlükçü tutumu okul hayatında kendisine sorun çıkarmaya başlar. Çünkü kendisi dinin insanların içinde yaşaması gereken birşey olduğuna, ve bunun halkın genel kuralları içinde olmaması gerektiğine inanmaktadır. Bu yüzden okul hayatında sorunlar yaşamaya başlar.

Özellikle savaş başladıktan sonra haftada iki kere yapılan şehitler için yapılan dövünme vakti Marjane için komik gelmeye başlar. Bu durumla dalga geçen Marjane'in başı okulda belaya girer. Bu durum bana o dönemde insanların devleti eleştirme hakları olmadığını anlamamda yardımcı oldu.

Savaş sırasında etraftaki ölümlerden çok etkilenen ve artık İran'da yaşamasını sorun haline getirecek karar açık görüşlü olan Marjane'i ailesi Avusturya'ya yollamaya karar verir. O dönemde bu ailelerin fazlaca yaptıkları birşeydir. Çünkü İran savaşı ile ilgili okuduğum bütün belgelerde, ailelerin artık çocuklarını kendi ülkelerinde güvende tutamayacaklarını düşündükleri için onları başka ülkelere yolladıklarını okudum. Çoğu aile topluca gitmiştir ama Marjane'in ailesi ülkelerini bırakmak istememişlerdir. Bu yüzden Avusturya'ya giden Marjane olmuştur.

Avusturya'ya gidince Marjane bir bocalama yaşar. Çünkü kendi ülkesinde savaş varken, insanlar bomba sesleri yüzünden her seferinde korkarken burada insanların rahatça dolaştığını görmek onun sinirini bozar. Bir süre sonra kendi kültüründen geldiği yerden utanmaya başlar. Bu göç psikolojisinin en normal örneklerinden biridir. Psk. Burçak Demirkan bu konu hakkında; "Göç edenler üzerindeki en etkili bağlamsal değişiklikler, sosyal destek ağlarında, sosyo-ekonomik statüde, kültürel ortamda ve kişiler arasında ilişkilerde meydana gelen değişikliklerdir." ve "Göç, insanın içinde bulunduğu yetiştiği çevreyi bırakıp farklı bir ortama gitmesidir. Göç, göç edenin gerçek toplumdaki sosyal destek ağlarını koparır ve farklı bir topluma uyum sağlama gibi zorlu bir görevi de ona yükler. Ayrıca buna ek olarak, göç edenler alışık olmadıkları bir toplumun içerisinde sosyo ekonomik anlamda ekonomik olarak hayatta kalma ve sosyal ortamla da baş etmek durumunda kalırlar." Marjane de bu sorunları yaşar. Hem de çok ağır bir şekilde. Aşk hayatında başarısız olur, hayatı korkunç yönde etkilenir, uyruğu yüzünden sokakta kalır. En sonunda ülkesine geri döner. Ama göç psikolojisi yüzünden gözünde iyice büyüttüğü ülkesi döndüğünde onu boğmaya başlar. Herkesin hareketleri ona sorun olarak görünmeye başlar. Evlenir ama evliliğini yürütemez. En sonunda sonucu tekrar yurt dışına gitmekte bulur.

Marjane, göç psikolojisi yüzünden kişilik kaybı yaşadığını düşünen milyonlarca insandan biridir. Persepolis sadece İran Devrimi ve Savaşının insan üzerindeki etkilerini değil, aynı zamanda göçün insan üzerindeki etkilerini gösteren çok başarılı bir kitaptır.

KAYNAKÇA:
Psk. Burçak Demirkan-Göç ve Göç psikolojisi
http://blogcritics.org/books/article/book-review-persepolis-by-marjane-satrapi/
http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=943231
http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=943229
http://www.randomhouse.com/catalog/authphoto_330/43801_satrapi_marjane.jpg
http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/persepolis
Büyük Larousse: 15 sayfa: 9296-9297